دیجیتالی شدن محیط ساخته شده نشان دهنده یکی از عمیق ترین تغییرات در صنعت ساختمان از اولین انقلاب های صنعتی بوده است. BIM (Building Information Modeling)، مدل سازی اطلاعات ساختمان، یکی از توانمندسازهای اولیه این تغییر است. BIM توسط PAS 1192-2:2013 به عنوان “مدل سازی اطلاعات ساختمان” و به عنوان “فرآیند طراحی، ساخت یا راه اندازی یک ساختمان یا دارایی زیرساخت با استفاده از اطلاعات شی گرا الکترونیکی” تعریف شده است. این تعریف تعدادی از عبارات را استنباط می کند که وجوه مختلف BIM را روشن می سازد:
- BIM یک فرآیند است، نه یک راه حل یا نرم افزار تک فناوری. در واقع، یک فرآیند مشارکتی است که توسط فناوری فعال می شود
- این فرآیند کل چرخه عمر از طراحی تا ساخت و راه اندازی و بهره برداری یک دارایی را پوشش می دهد
- BIM محدود به پروژه های ساختمانی نبوده و قابلیت اعمال در روژه های زیرساختی را نیز دارد
این تعاریف را می توان در نام مخفف شده BIM به ترتیب زیر گنجاند:
- “B: ساختمان، بیش از آنکه به اسم ساختمان اشاره کند فعل ساختن را مد نظر دارد. بنابراین قتبلیت کاربرد در هر دارایی و محیط ساخته شده در صنعت ساخت را دارد.
- “I: اطلاعات” (یا به طور خاص “به اشتراک گذاری اطلاعات ساختاریافته”) مفهوم اساسی BIM است. این امر شامل اطلاعات هندسی و غیر هندسی مانند اطلاعات تامین کننده مصالح، اطلاعات گارانتی، مشخصات فنی و … است.
- “M: مدل، به نمایش یک سیستم یا فرآیند به جای نمایش سه بعدی یک شخص یا شی اشاره دارد. گرچه شکی نیست که نمایش هندسی مهم است، اما شبیه سازی جنبه های مختلف یک دارایی از منظر طراحی، ساخت و عملکرد نیز واجد اهمیت می باشد.
مدل سازی اطلاعات ساختمان (BIM)، یک رویکرد مشترک و چند رشته ای و تحولی بزرگ در زمینه ساخت و ساز است که هدف آن اطمینان از احداث ساختارهای بی نقص از طریق مدیریت مؤثر اطلاعات است. BIM با ادغام جنبه های مختلف ساخت و ساز مانند طراحی، مستندسازی، برنامه ریزی، مدیریت هزینه و مدیریت تسهیلات، دید جامعی از پروژه ارائه می دهد. BIM بر اساس یک پایگاه مشترک داده که شامل تمام اطلاعات مربوط به پروژه، از جمله مدل های سه بعدی، نقشه های دو بعدی، مشخصات، برنامه زمان بندی، برآورد هزینه و سایر داده های مربوطه است، می باشد. این پایگاه مشترک داده، امکان به روز رسانی بلادرنگ، ارتباطات بی وقفه و همکاری بین رشته های مختلف را فراهم می کند و ذینفعان را قادر می سازد تا در طول چرخه عمر پروژه تصمیمات آگاهانه بگیرند.
یکی از مزایای اولیه BIM توانایی آن در کاهش خطاها، افزایش کارایی و همچنین بهینه سازی برنامه ها و منابع پروژه بوده که منجر به صرفه جویی قابل توجهی در هزینه‌ها و مدیریت موثر زمان می گردد. همچنین BIM ذینفعان را قادر می سازد تا درگیری ها و مسائل مرتبط با هماهنگی ها را در اوایل پروژه شناسایی و حل و فصل کنند و بدین طریق دوباره کاری ها و تأخیرات را کاهش دهند.
به عنوان مثال، معماران از BIM برای مدلسازی سه بعدی، آزمودن گزینه‌های مختلف طراحی و کسب نظر ذینفعان پیش از اجرای استفاده می‌کنند. همچنین مهندسان از BIM برای شبیه سازی و تحلیل عملکرد ساختمان از منظر مدیریت انرژی و یکپارچگی سازهای بهره می برند. از سویی دیگر پیمانکاران می توانند رویکرد BIM را در برنامه ریزی و هماهنگی فعالیت های ساخت و ساز، مدیریت منابع و نظارت بر پیشرفت پروژه ها بکار گیرند. مدیران پروژه نیز از BIM برای پیگیری زمان‌بندی، بودجه و کیفیت پروژه و برقراری ارتباط با ذینفعان استفاده می‌کنند. علاوه بر آن، مدیران تاسیسات از BIM برای نگهداری و بهره برداری کارآمد از ساختمانها با پیاده سازی روش هایی چون ردیابی دارایی ها، برنامه ریزی فعالیت های تعمیر و نگهداری و نظارت بر مصرف انرژی، بهره مند می شوند..
به طور خلاصه، BIM ابزار قدرتمندی است که در راستای افزایش همکاری، بهبود تصمیم گیری و افزایش کارایی در پروژه های ساخت و ساز و زیرساختی گام برمیدارد. این انقلاب، رویه معمول ارتباطی متخصصان صنعت ساخت را متحول ساخته و با ارائه امکاناتی بیشتر تحقق اهداف پروژه ها را بیش از پیش میسر می سازد.
